talawas chủ nhật

 
Thơ :: 03.06.2007
Trần Quang Quý Siêu thị mặt
Tran Quang Quy
Trần Quang Quý

Trần Quang Quý với tập thơ Siêu thị mặt đã làm một điều hiếm thấy ở các nhà thơ Việt Nam: dành cả tập thơ cho một chủ đề, tìm kiếm những cách tiếp cận khác nhau tập trung vào một số khía cạnh nhất định, thay vì góp nhặt những bài thơ lẻ tẻ vào một tập thơ phi cấu trúc, không ý tưởng chủ đạo, đơn giản giống như là những nhật ký tinh thần và tâm hồn. Siêu thị mặt bộc lộ sự giằng xé giữa việc sống trong một cuộc sống thành thị hiện tại và nỗi day dứt triền miên về một quá khứ nông thôn, đưa ra những trình bày mang tính lý trí nhưng không hoàn toàn tránh né những phát lộ của cảm xúc, tìm kiếm những gì nguyên sơ và không màu mè nằm ở phía dưới và phía sau những khuôn mặt.

Tập thơ Siêu thị mặt là đề tài cho một cuộc thảo luận tại Hội Nhà văn Việt Nam do Ban Nhà văn trẻ tổ chức vào ngày 29.5.2007, quy tụ ý kiến của nhiều nhà phê bình. Xin trân trọng giới thiệu tập thơ đến bạn đọc.

talawas chủ nhật

Trần Quang Quý

Siêu thị mặt


Lời

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác
chiếc lưỡi đi qua ngàn cơn bão từ vựng
chiếc lưỡi trồi sụt trên núi đồi thanh âm, trên thác ghềnh cú pháp
chiếc lưỡi bị hành hình trong một tuyên ngôn

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác
cám dỗ xui nhiều điều dại dột
người cũng dạy ta không thể uốn cong
Trên chiếc lưỡi có lời tổ tiên
Trên chiếc lưỡi có vị đắng sự thật
Trên chiếc lưỡi có vị ngọt môi em
Trên chiếc lưỡi có lời thề nước mắt

Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác
dẫu những lời em làm ta mềm lòng
dẫu tình yêu em từng làm ta cứng lưỡi
Tôi không nói bằng chiếc lưỡi của người khác
một chiếc lưỡi mang điều bí mật
và điều này chỉ người biết mà thôi

Vinpearl, Hòn Tre, ngày 26.2.2005


Mặt

Những cái mặt di cư trong nhau
đến nỗi quên lối về
mặt thật!

Phải sắm nhiều vai kịch trong mỗi đời mặt
góc diễn tấu vỉa hè hay trang trọng sân khấu thời cuộc
một ánh chớp
một liu tiu cỏ biếc
mỗi mắt người một ngọn đèn soi

Những đau đáu buồn, khuôn mặt nặn nhào, khuôn mặt nhẵn quen
những cái mặt ẩn dụ xu nịnh
và thương thay những mặt mượn men
cả những mặt đã lạc màu chính khách

Tôi gặp đó đây nhan nhản vô cảm
có khuôn mặt một đời biểu diễn
có khuôn mặt đau nỗi đau không mặt
bóng thời gian làm xiếc phận người

Và một ngày trầm tĩnh trước gương, tôi bỗng đọc ra nhiều ngôn ngữ
Tự tay mình từng đã vốc lên
một gương mặt từ trong chậu rửa.


Cái mũ

Vương miện không làm nên sự cao quý
hãy hỏi tâm hồn
Tâm hồn hay lang thang và ngủ quên trong những cuốn sách
nhiều khi bị thất sủng vì bụi
tâm hồn cũng thường ngân nga trong những Thánh kinh
quen đến nỗi ngỡ không còn là nó

Và miên man hồ biếc sông dài
gió rong chơi
mê khoác tay tâm hồn lang thang cùng trời cuối đất
Vườn lãng mạn rủ rê đa cảm
trái còn xanh
mắt đã vàng
núi đứng ngụ ngôn đòi so tầm vóc
sự ngốc ngếch của vật thể trước phi vật thể

Tâm hồn muốn giữ chính chuyên phải tự chuyên chính nó
lý do dài của những cô đơn
Trước va đập của thời nghèo ẩn dụ
phố chợ chạy đua về đích áo cơm
trên bục cao danh giá
lúc điểm danh tâm hồn
lại chỉ thấy hào quang vương miện

12.1.2006

Câu hỏi

Chúng định cư trong đầu, nhấp nhổm đợi trình diện
Một ngày nhạt vì không câu hỏi
câu hỏi nhạt vì không mặn lời

Những câu hỏi thiên di trong mọi kiếp người
hoặc sống lụi trong những miền vô cảm
hoặc tự sát trong mỗi đầu rỗng

Câu hỏi tình yêu thường rủ về tim
câu hỏi áo cơm đòi ra công chúng
ẩn số vòng vo trong khu vườn nhân thế
câu hỏi buồn
nước mắt
rơi im!

Có cái đầu, câu hỏi mở nguồn sông
Có câu hỏi chỉ ở vĩ nhân, một chiếc xe độc mã tung hoành
Có câu hỏi vặn mình trong cõi trống
Có câu hỏi chết khi chưa được hỏi
một nỗi đau
không tiếng trả lời.

21.12.2004


Không đề

Sự tuyên ngôn vĩ đại nhất là im lặng
điều này tôi chắt ra từ máu
điều này ký thác những chiếc răng
chiếc răng tình yêu
xin lỗi, đã ít nhất một lần ta cắn
em ơi nó đã rụng rồi!

Trớ trêu thay bi kịch của lời
nằm trong rung động lưỡi

Vân Đồn, 3 h 28’ ngày 15.8.2004


Cảm

Không biết chôn nỗi buồn vào đâu
thử nén sâu vào ngực, chúng bật cựa một căn phòng không chốt khoá
thu một sớm run vàng
đông một chiều tụt lá
người đã đi rồi, người đã mang ta cả mùa vắng gọi


Ném nỗi buồn vào sọt rác, nỗi buồn nhăn nhở cười
thư tình đã cũ rồi
giấy sách thì không mới
cay đắng ư, chuyện muôn thuở bến bờ nhân loại
nỗi buồn nằm trong rác xả hơi

Ta đành nhặt lên và giễu sự buồn
nỗi buồn bỗng khóc
nghe thật lạ
cơn rơi
từng giọt
giọt mồ côi, cả vết sẹo đã hằn ký ức
rỏ ngầu tư duy


Cuộc cờ

Những cái mặt mày râu nhẵn nhụi
những cặp môi mỏng quẹt và cái mồm ống thổi lụng bụng lưỡi
chúng thường hát đồng ca phản trắc và sống nhạt

Sự nhạt thường quen thậm thụt chợ phiên
lẩu thập cẩm nhậu trên bàn đố kỵ
gia vị vuốt ve
nụ cười bánh phở
trung thực và tài năng vốn vụng cơ phòng thủ
dễ bị lừa giữa chợ phù du

Sau cơn bão nhân gian tôi ngồi chơi ván cờ những cái mặt
lấy cặp môi này chặn đầu lưỡi khác
lấy bộ ria mép chiếu vào mặt mỏng tang chiếc lạt
lấy lưỡng quyền đo ván trán dơ

Nhưng tôi chỉ là người bại trận
những cái mặt đồng ca làm vỡ trận cờ

1.2.2006


Bầy rốn

Tôi đi ngược mùa hè căng mởn làn da
ngược rốn
áo lửng như cánh buồm kéo xô nghiêng những phố ven đường
Thanh xuân tung tẩy cười thơm dậy mùi con gái
vắt vẻo một ngày rốn lên ngôi

Những khuy áo hờ dụ con mắt lém
mùa hè dụ cái nhìn thôi đừng vờ lơ đãng
Bầy rốn cởi trần ngôn ngữ rốn
một chút nhỏ nhoi cũng đủ một cơn lốc cuộn lửa trong ngực
bồng bột có khi chết cạn rốn lồi
Một chút làm cơn mưa ban mai
tắm gội những cái nhìn mồ côi, khắc khổ
những cái nhìn lọ mọ trong bóng tối của nhà tù tự kỷ

Tạ ơn mùa hè
ngôn ngữ nóng cảm xúc
mùa mắt thả rông mùa đi chăn rốn
giá của tự do phơi phới trên đường

Và từ rốn bung ra ngàn con mắt
những ánh mắt giao nhau trên bầu trời cận thị
Một góc nhìn
giản đơn một cách nhìn
ùa lên những con đường bình minh thơm rốn

16.7.2006

Giọt chiều

Long tong chiều vàng
chiều cà phê
loang môi trầm
phin nâu
từng giọt em duy cảm
bỏ một Hồ Tây nằm lỡ sóng
vỗ vào vỏ rỗng tư duy

Anh thả anh rơi lỏng đáy chiều
bằng sợi dây mắt em buông phiêu lãng
làm sao tìm
giọt đã ngân trên những bờ môi vắng
làm sao cảm
giọt đã tan trên mắt người cô lạnh

Hoàng hôn nhốt mắt ai vàng cốc
anh muốn vục cạn chiều
để còn một đáy em

28.3.2006


Điệp khúc những ngón chân

Bấm lên những sườn đồi mang một niềm đau sỏi
sục tận bùn lầy mà nghe tiếng đất
những ký ức mảnh chai, những sớm trần sương giá
tít tắp nẻo xa
khúc bi tráng hành trình

Những ngón chân tý hon mở cả con đường
những ngón chân day nát cỏ vườn yêu
và từng ngày mưa
dốc đời sởn đá
chúng lặng lẽ cứu một lần trượt ngã
chúng gồng lên cõng cả một hành trang

Những ngón chân đi mỏi mùa em
những ngón chân cúi gằm khát vọng
Vui
lặng lẽ cả bàn chân gõ nhịp
Buồn
thì day xô lệch trăng rằm
Đau
im lặng dưới đáy đời trĩu nặng
Đi và đi
dài một phận người

30.4.2005

Giai điệu vỉa hè

Có chiếc lá tơ non rung lên khát vọng bầu trời
có cơn giông lạnh run ký ức
những que kem chảy ngoài cơn khát
giọt giọt mồ hôi
giọt đời mặn
rỏ lên mùa đắng

Chú bé đánh giày, người nghệ sỹ lãng du trên sân khấu vỉa hè
nghệ sỹ đời cơ nhỡ
cây bàn chải – cây đũa thần gọi những giai điệu
đâu đó rào lên tiếng dế tuổi thơ
đâu đó vẳng một con diều tắt gió
những trang sách dở dang khép dọc mùa cơ nhỡ
những mơ ước bé thơ đành lỡ một con đường

Ngày đóng đinh trên những đôi giày
luân lý nhẫy màu xi bóng
những đồng bạc lẻ kia mới là bài ca thật
cất lên từ lầm lụi bàn chân



Phố cổ

Thời gian mốc trên tường gạch cũ
phố già, em thì mơn mởn nhú
những đường cong hau háu
mái nhấp nhô
tung tẩy gót
em kìa!

Người phố cổ bìu ríu ngách hẻm
chợ trong nhà, nhà trong chợ
đứng nêm
bao thế hệ nhốt già trong phố
may còn có chính là em mơn mởn
những đường cong cong đến tênh hênh
những đường lõm lõm đến bờ mấp mé
đạo đức giả bĩu môi nhưng mắt vẫn liếc nhìn

Tây ba lô được ngày hong nắng
thời gian bò qua làm nũng da non
các em Tây cũng vàng, nâu mơn mởn
mái hiên ngồi nghểnh ghế tơ hơ
đem cái Tây kia pha vào ta Việt
thế là thành văn hoá giao thoa

Phố cổ sống bởi những nét chấm phá
những đường cong
đường lõm
chợ
đêm
những vàng nâu
những trắng
những đen
Người ta thích vì những mới lạ
những gì sống dai chính là nó cổ

13.1.2006


Trò chơi hình khối

Tôi nhặt sông Hồng đổi chỗ cho Tô Lịch thau rửa cặn phố
nới rộng Hồ Gươm mong tránh cơn bi kịch ao làng
tôi nhổ những căn nhà siêu mỏng, mái chóp, mái bằng nhấp nhô thò thụt
hàm răng vô tổ chức bẩm sinh
gặm rách xanh trời, chọc giận mỹ cảm
thay vào đó một con đường, một công viên, một khu phố biết giã biệt hình ống

Tôi thổi điệu kèn chôn những tư duy rất dai manh mún
bố cục lại không gian thay một không gian cóp nhặt tự do làng
bởi một lẽ giản đơn, những giọt máu của tôi của bạn đã đập bằng tâm thức Hà Nội
sao để sóng Hồ Tây mài mòn bờ lãng mạn
những kỷ nguyên thực dụng và vị kỷ lên tầng?

Tôi cố thử những cách sắp đặt khác
lộn ngược phố lên, úp nhà vào đất tìm trật tự mới
và bất ngờ lại đụng tổ tiên
dấu tích Thăng Long sương khói
Thăng Long cách ta chiều sâu hai mét
mà nụ cười ngạo nghễ đã ngàn năm
ngàn năm, hậu sinh chậm lớn

Làm gì để đóng dấu một gương mặt khác
gương mặt đồng cảm thời cuộc
Có sáng tạo nào, cách tân nào, đột khởi nào mà không va đụng
Hỏi ai, ai trả lời ta, Hà Nội?
gõ cửa Thăng Long, các cụ nhoẻn cười...

22.4.2006


Mắt thu

Lũ đã nguội dòng
sông nhạt đỏ
Hồng Hà nghiêng rót ngọt phù sa
Ta lẻ một chiều
sông cũng gục lên bờ thu lẻ
bóng ai làm động ngày hoang vu

Ngực trần gửi cho ngày nắng hạ
lòng đã thu
môi ngày mềm lá
mây bay loãng chiều
sông lẳng lơ trôi nhớ
ngực em một miền thu đắm cỏ
ta chìm vào trăng ướt cơn mê

Những cánh buồm chở ký ức giờ trôi nơi nào
những bờ trăng sáng dỗi hờn trong nhau
Bao khoảnh khắc mùa thu không cầm giữ
bao thương nhớ đã bờ bến lạ
xanh rất trời
vàng đã lá
tóc vơi về tóc, lòng ngập thu dâng

Kia mắt thu ngước lên chiều phố
làm cây bứt lá, làm trời mộng du

9.2004 – 12.2005


Tiếng của loài chim

Mỗi sáng, tôi vẫn nghe chim khướu hót từ chiếc lồng nhà hàng xóm
tiếng hót tinh thể lỏng
rủ rê những vành tai
tiếng hót rút ruột ban mai
tự do không cánh vỗ

Tôi cũng thường nghe mỗi mùa vải về tu hú kêu mọng đỏ
tiếng gọi mùa sinh
réo rắt lời tình
bạn tình ở đâu, tiếng tình thao thiết?

Khát tiếng chim trong kỷ bê tông
và lại chính tiếng chim mỗi ban mai đã làm tôi bật thức
cô đơn!


Ngày

Ngày, phép trừ thời gian của đời
phép cộng sự người
phép nhân khổ đau
phép chia hạnh phúc

Ngày của một đời. Đời của một ngày
Một ngày đắm say phủ ngàn ngày nhạt
Một ngày sống thực hơn ngàn giấc mơ
Một ngày sẻ chia xé toạc những điệp lời mây gió
Khi ta ấu thơ, ngày dẫn đi dung dăng bờ cỏ
thời gian phập phồng lẩn trong tiếng dế
khi ta trai trẻ, ngày như nốt nhạc, thánh tha thánh thót những lời trăng sao
Ngày tím hoa xoan, ngày vàng hoa cải, ngày ngủ trong ngày, ngày mơ giữa sáng
ngày dẫn ta đi shopping, ngày liếc nhìn ta ngúng nguẩy...
rồi ngày cắm cúi
rồi ngày cặm cụi
rồi ngày mỏng tang

Ngày như chiếc bóng lẻ ta
ta như chiếc bóng của ngày
vô tận

19.11.2002


Siêu thị mặt

Mặt gánh cái tôi
mặt của những mặt người
mặt hình chiếu lộ thiên bản ngã

Mỗi ngày ra đường, tôi lạc vào cả một siêu thị mặt
nhỏ to, ngắn dài, tròn méo, buồn vui, cáu giận hay lạnh tanh chảy thành dòng
trên phố
cuộc mưu sinh hăm hở
bật lên sắc màu tạo hoá

Những mặt nạ treo dài trên shop phố Hàng Gai
con đẻ của trò chơi núp bóng
mặt bán rong thường trú vỉa hè nghèo
mặt mậu dịch lạc mùa tiếp thị
Có thể mua chăng lam lũ cánh đồng
những giọt mồ hôi chảy dài đời mặt
Trong ánh đèn mờ, thậm thụt bóng người ta mua sắc
bao cơn phê ngã giá nụ cười
Ngay cả một chiếc ghế, không ít người tranh thử mặt
giá mặt ngồi đâu chỉ mua chơi

Những lô mặt xếp hàng trong hội nghị
những cái mặt đong đưa ngoài chợ
mặt mỹ nhân hay mặt tài năng
mặt nhìn xuống hay mặt nhìn thẳng
mặt ngó lơ hay mặt cô hồn
Cuộc sống của tôi là sống giữa tầng tầng thế giới mặt
cuộc bắn phá của mắt
cuộc cứu vớt của nụ cười
hay trò chơi giấu mặt...
Tất cả đã nhào tôi giữa dòng chảy tha nhân
tôi trồi lên hay chìm xuống mặt mình
tôi nhân nghĩa hay tôi hiểm ác
tôi đo bằng cách ném mặt mình vào siêu thị mặt
hy vọng mỗi ngày giá nhân nghĩa nhích lên

Tôi gọi mặt về sau những cuộc đi rông gió trăng đồng cỏ...
sau cả những lơ ngơ mặt khác
mặt ơi
mặt ơi
tiếng người chợt thức
biết mặt mình không mặt hình nhân

Lúc rảnh rỗi tôi lại ngồi nghịch mặt
tách làm hai làm ba hay tráo ghép những cái nhìn góc cạnh
tháo cơn mơ
đong bụi cuộc đời

Đôi lúc túng tiền tính gánh mặt bán buôn
lại chỉ gặp những người mua lẻ

16.5.2006


Răng và lưỡi

Cuộc hôn phối của cứng và mềm
bài ca của dịu dàng và gân guốc
mái nhà chung của những điều khác biệt

Trên nỗi đau lưỡi có thể lặng thinh
hoặc thỏ thẻ những điều ngọt nhạt
trên nỗi đau hàm răng nghiến chặt
hoặc căm giận chúng có thể cắn

Và khi bữa tiệc đã trên bàn
lưỡi tinh tế, những chiếc răng cật lực
chúng như những nông phu trên đất đai cực nhọc đời mình
có tên gọi giản đơn:
nhai,
cắn

Những gì mềm mại, thôi nhường lưỡi
cả nụ hôn răng cũng nhịn mình
đến một ngày, những chiếc răng rủ nhau về cõi im
lưỡi vẫn véo von trong vòm miệng

Nghe hẫng một nỗi buồn rỗng lợi
từ thẳm sâu, thảng thốt cổ nhân:
lưỡi còn vì lưỡi mềm
răng rụng vì răng cứng!


Bờ khác của tư duy

Nguỵ biện, đứa con đẻ non
hy vọng tồn sinh trong chiếc lồng phi lô gíc
và cặp vú đức tin lép sữa
trong những bản tấu ca hụt hơi
hay diễn đàn muôn mặt khám phá bản chất mà tạo hoá cất giữ

Đáng sợ hơn, chiếc bào thai sinh ra những đứa con nghèo rạc
linh hồn
thích mân mê chiếc áo vỏ hình thức
đôi lúc hoắng trò chơi sắp đặt
cố gồng lên chạy khỏi rãnh quen vỏ não
vẫn không đủ làm nguỵ biện thành danh

Trái tim đa mang những số phận ngoài mình
những số phận quẫy đạp lổn nhổn hiện thực
thương những cặp môi
rã mép bên đường
xác nguỵ biện bạc mồ giấy trắng

Khi đồng hành cùng giấc mơ bay trong vòm trời chữ
như vẫn lẽ thường
gặp lãng đãng không gian những đám mây nguỵ biện
chúng cố vặn mình tích tụ một cơn giông từ vựng
chỉ đủ hạt lòng vòng trên lá cỏ tư duy

16.7.2006


Khoảnh khắc

Đôi mắt em gông cùm cái nhìn ta
và nụ hôn mê dại
chúng đánh bật khỏi đôi môi xếp hàng những nụ hôn ngoại giao
chúng nói lời tuyệt mỹ không ngôn ngữ
Em, ngày xưa em, mai sau em, vẫn chìm nổi em
bài ca không lời tái bản
hát về sự rỏ máu. Hát về tồn tại
Hát những mơ xa. Trái tim vang khúc điệu

Mùa xuân trong veo giọt sương huyền ảo
mê lạc dòng thi tứ
những khoảnh khắc thành trẻ nhỏ nhấm nháp viên kẹo lời tình
những giây phút hoá vĩ nhân với một bầy ngôn ngữ có cánh

Giờ đã phế hoang chăng, trong tốc lực tình yêu thời siêu công nghệ
những cái hôn gió mỏng
những ký tự khô cằn tin nhắn?

Ta đi tìm mê lộ bờ cong, mê lộ hoàng hôn
chợt mắt xưa ngơ ngác cổng thế hệ
ta gọi tên đam mê
đam mê dường mỏi đồng hành
hay đang giãy trong những nụ hôn gió?

Mồng một Tết Ất Dậu (9.2.2005)


Khác biệt và không khác biệt

Toà án vừa tuyên tử hình một kẻ buôn ma tuý
người vợ khóc câm
những đứa trẻ ôm chân giường ngác ngơ mất bố như ôm một chiếc xích
xích nỗi đau đến độ vô cảm

Một người mẹ khác quặn xé khi đứa con chết vì tiêm chích
căn nhà hoang bởi những cuộc ra đi
và một cuộc ra đi không bao giờ trở lại
đứa con trai độc nhất mà người mẹ sẵn sàng đánh đổi mọi giá trị
đã đánh cắp cả tâm hồn người mẹ

Có năm tháng nào lòng ta buồn hơn
nỗi buồn khắc vào mặt thế hệ hình thập ác
nỗi buồn mong manh réo rắt vĩ cầm
một đôi mắt hoá thành bờ vực...

Hai người mẹ, hai số phận có cùng tên Nỗi đau
dù không thể lấy nỗi đau này chia cho nỗi đau khác
và bi kịch ở chỗ, không vị quan toà nào phán được
nỗi đau cùng cội nguồn
một cái tên: cám dỗ!

19.12.2005


Đồ vật

Những thập kỷ ước mong giản đơn chỉ một tấm chăn gầy
đồ vật dìu ta qua mùa đông lạnh sắc dao nhọn
Cơn ho Bà nội như vết toẽ của bàn chân đất
trên con đường xộc xệch vết gậy xưa

Thời những ngọn đèn dầu thắp lên minh trí
chiếc xe đạp cà tàng thở hồng hộc giấc mơ tốc lực
ta ru nhau: vẻ đẹp tâm hồn
thôn xóm những ngôi nhà thả rông không then cửa
cài nhau hơi quê

Đồ vật ngày lên ngôi, hư vinh cũng chòi lên
căn phòng chật tiếng cãi cọ các thế hệ công nghệ
ti vi siêu mỏng, điện tử thời đại số...
tình cảm hoá thân những cuộc chát và tin nhắn

Ta chìm giữa căn phòng bộn lên tiện nghi đồ vật
mảnh trăng lãng mạn héo bên trời
nghe đâu đó tiếng thở dài bóng ma các thập kỷ
chúng rủ nhau về bãi rác mót phế thải phía bên kia ánh sáng

Chợt tiếng ho của Bà lật dậy miền vô thức
se sắt trong ta thời áo mọn
Đồ vật càng đầy lên
ta dường càng nhỏ lại


Châu thổ

Tôi nghe tiếng ngáy cánh đồng gập ghềnh lồng ngực những người đàn ông
tiếng hổn hển buổi chiều tuột bờ vai thôn nữ
hoàng hôn quờ quạng những ngón tay sần
hơi thở bời bời rơm rạ

Và tinh mơ xoắn những đường cày
chập choạng bờ sương rụng tóc
bản tấu đa âm và đơn điệu muôn thuở côn trùng
một ngày cốm thơm lên mùa thu mới
có làm vơi cực nhọc nông dân?

Những thửa ruộng níu nhau đời đời giăng mắt lưới
buộc những phận người quặn thương vào đất
buộc những niềm vui giản dị hay nỗi lo thất bát vào mùa
một bát cơm thơm, cả đời nghĩa trọng
mỗi hạt giống một lời thề của đất
mọc lên bằng khát vọng đức tin

Con đường chiều vàng ngập hoàng hôn
những gương mặt cháy lên màu lúa
tôi đã gặp một bình sinh châu thổ
vẫn gồng lên trong giấc ngủ làng.


Huyền thoại bên máng lợn

Từng nghe tiếng mưu sinh ì oạp lòng máng gỗ
đèn khuya đỏ mắt đêm
sương sớm gột mái đầu thôn nữ
gió hanh mùa, nghe rạn gót quê

Tuổi xuân của em là nối dài những chiếc máng lợn
chiếc máng hầu bao hy vọng
và một ngày những giấc mơ đến thật lạ
em cưỡi trên chiếc máng, bay qua những bờ tre lầm lũi
có một chân trời tít tắp và lấp lánh vẫy gọi
những bến sông chôn đứng con đò
thành phố mọc từ bờ ẩn ức

Ôi giấc mơ hoang đường, giấc mơ của một thời hay díu dan cổ tích
chỉ làm đẹp mong manh nụ hôn vụng cầu ao
chốn xưa, không dứt bờ trăng sáng
một lời thề biền biệt ra đi
tóc thề nhỡ nhàng tuột vào đêm vỡ

Vẫn chiếc máng truyền đời, chiếc máng dây buộc
bao gót chân bán lẻ cánh đồng
từ nơi đây có một người từng ôm giấc mơ bay
không bay khỏi lõm mòn máng gỗ

Và từ đó, một câu chuyện kể...


Sắc hoa

Ngày em rời làng ra phố bán hoa
mắt quê trầm giọt đất
ruộng tóp teo, mất mùa cơ bắp
đồng khô nẻ giấc mơ

Ở ngoài kia có một chợ hoa đêm
em tất tưởi thức từ ba giờ sáng
những cơn gió đông lạnh cong chân tóc
hồn chân chất quê
thân ra cày phố
những tưởng em ra phố để đổi đời
phố cũng chỉ là một cánh đồng khác

Một cánh đồng xen canh cao ốc và tận cùng cống rãnh
một cánh đồng thừa mứa giầu sang
hội chợ thượng lưu, dập dìu quan lại
có luống cày nào cày giấc mơ con?

Tay em cứa những gai hồng nhọn sắc
đỏ đêm
nghe quặn mùa teo hạt

2.2.2006


Từ vực sâu cuống họng

Dưới đáy cuống họng có mùa màng còn thức
chưa hết hoang mang khắc khoải mùa giông
những giọt mồ hôi chảy dài như số phận
tiếng vọng đêm, tiếng bè trầm của đất
vật vã lửa khuya
ánh chớp cánh đồng

Dưới đáy cuống họng đói từng run cơn
cũng từng bao ngang ngửa cuộc cười
rượu và thịt
đắng chua mặn ngọt
sự nhào nặn, dư tồn ẩm thực
dưới đáy họng một vùng kinh khiếp

Và ở đó cũng bắt đầu những giai điệu sự sống
tiếng hót loài chim lay những bình minh
hoa đã thắp ngay cả mùa không vụ
Dưới đáy họng, dưới bãi lầy ẩm thực
cũng bao lời thánh thiện cất lên

10.4.2005


Tự giải

Để gieo được một hạt ý tưởng
có thể phải ngã gục trên cánh đồng cày ải tư duy
khi nhận biết lối về trầm tĩnh
từng đã vấp ngàn lần trên con đường lồi lõm sự thật

Tôi đã mang cơn mơ gieo hạt
từ chiếc thúng cảm thức đựng nỗi buồn mùa lép
ám ảnh lối mòn tri thức
như vẫn gặp những con bò nằm nhai lại rơm khô

Không gì đến dễ dàng, tôi biết
những vĩ nhân tín chấp bằng miệng và bảo kê cánh hẩu thường chết yểu
dễ dàng là gương mặt vay mượn
món nợ không kỳ hạn của ngân hàng vô thức
có thể đến có thể đi, hoặc gánh trả bằng cả đời bạc mặt
vẫn chỉ là kẻ lỡ trần gian

Buổi sáng, tôi khoá lại thói quen và gõ cửa ban mai
nộp lệ phí tư duy, hy vọng học cách tự tạo mỗi ngày một bình minh
ít nhất một lần xé vỡ vỏ đêm
ẩn ngữ bóng đen phơi bày ánh sáng
hạt tự do lột vỏ giữa ban ngày
tự do cánh đồng không bóng tối

Tôi thắt cà vạt, mặc com lê tới ngân hàng vô thức
như một công chức xịn, hay một doanh nhân, đặt tấm thẻ credit card đầu tiên
tấm thẻ trang trọng một cái tên:
Giải phóng mình!

1.5.2006


Quen

Có sự xuất hiện cũ nhàu như mớ giẻ lau chiếc ghế trang trí
lau vết bò sạch bong trên con đường danh lợi

Trên sân khấu người ta vừa quét dọn
có hình những chiếc mặt còn in bóng lộn mặt sàn
chúng đã diễn quá lâu
lâu đễn nỗi đã ăn vào sàn gỗ
những gương mặt dạt trôi, những bi kịch người
có cả những mặt nạ đeo tưởng tượng

Ta chạy khỏi màn kịch
hy vọng không rơi vào một màn kịch khác
rú lên tiếng nấc thời gian
khoá mép ảo vọng, mong bật khỏi một ngày nhàm cũ

Kìa mùa xuân. Cung mê em!
Hãy cởi phăng những xiêm y bóng bẩy
hãy lột chiếc mặt nạ tự phỉnh mình
hãy lộn túi những mớ chữ mị dân
tự do không vặt cánh

6.2.2005


Lập ngôn

Đỉnh núi đứng kia triết lý với không gian về cao độ
đám mây vẩn vơ trong ráng chiều lý sự lãng du
dòng sông quặn mình ra biển để nói với mênh mông về nguồn mạch
chiếc trống tự nói về sự rỗng

Có những điều lớn lao mà không cần lý giải
có những việc tầm thường khoác vỏ đại ngôn
Ta nhặt lên một ngày đa ngôn ngữ
một ngày nhân gian
tầng tầng ký tự
sự thật có thể không mang gương mặt thật
ảo ảnh tự ru mình
hư danh thường ầm ĩ

Tiếng trống gióng lên
lời cỏ liu riu gió
đỉnh núi hay thung sâu cỏ vẫn nguyên giọng cỏ
cỏ vẫn xanh, ngày vẫn mọi thời


Học

Nhìn em, đã lúc chín nhìn, đã ngày xanh nhớ
con mắt, bờ khác của trái tim
một nỗi niềm làm sao kìm giữ

Cái nhìn, từng đã ngả nghiêng, từng cơn vỡ mộng
nhìn người nhìn cả một đời
người vẫn lạc người
nhìn thời nhìn cả một thời
thời vẫn lỡ thời

Ta còn mẹ còn em còn nhân thế
người dạy ta
biển lắng thành lời
cõi đời, nhìn con mắt mở
cõi người, nhìn con mắt nhắm
Từ mẫn cảm về thời, từ tiếng gọi những vết bầm ký ức
tôi học nhìn bằng con mắt thứ ba


Mũi tên

Con chim tử thương gục mỏ lên mũi tên bằng nụ hôn thần chết
vẫn tưởng mũi tên là đồng loại có cánh
bay cùng hôn mê

Mũi tên không tẩm độc bằng thuốc
chúng được vót bằng những cái đầu
chúng tưởng mang tiếng hót của chim bay cao
khắc vào trời giai điệu uy lực

Nhưng mũi tên tự sát
khi bắt đầu im bặt tiếng chim
Thế giới một ngày
lông rụng

15.1.2006


Bên sông

Những tàu chuối muốn làm ngọn cờ phất giữa đêm trăng
trong bữa tiệc đêm và vũ điệu của lá
gió sông thổi rách bươm vẫn cơn mơ độc diễn
quên ngữ âm cây lá ven bờ

Sáng mai bình minh
sông vẫn chảy không cần cờ chuối phất
mặt trời không là trăng, cây lá ban ngày nhìn nhau rõ mặt
Tàu chuối rũ một bờ huyễn hoặc
một ngọn cờ đã rách của đêm
chúng vẫn cố giương
nếp nghĩ cánh buồm

14.1.2006


Ngày nhạt

Anh vặn ga chạy tuột vào chiều cong mộng mị
gương mặt trần ý nghĩ
xồng xộc thói quen

Một cốc bia dan díu một cô đơn
thùng bia uống một bầy miệng líu giọng
bia lục lọi đến nhừ cơ bắp
bia gọi tóc là râu, râu ngược lên làm tóc
Vài gương mặt cũ mèm ngồi nhấm nháp nhau
như nhấm những hạt dưa nhuộm phẩm đỏ

Nhưng vẫn chiều gỉ hoen
sao em để tuột dây đồng cảm
bỏ hai ta xa một rỗng chiều
Chiếc ghế nhẵn một chỗ ngồi, ngày buồn nhão một gương mặt
có gì mòn mỏi hơn bằng giam cầm trong nhàm cũ
có gì mê muội hơn bằng ngủ sâu trong cái bóng chính mình?

Em ở đâu, cây rụng lá mong
Sự chuyển động ở đâu, lặn tìm trong trí loãng?
Muốn lộn ngược ngày ra xem em có ẩn trong trò chơi trốn tìm
muốn xoay lại buổi chiều để lộn trái ký ức
những gương mặt đang sủi tăm bia
chiếc cốc méo sự thật
bao ảo hình chảy quanh đáy cốc
dốc ngược chiều có vỡ ngày suông?

1.3.2006


Nước mắt

Nước mắt là độc quyền của đàn bà
dễ đắm những con tàu đa cảm
nước mắt tỉ tê ngoại giao
đã bảo quay lưng về nơi tiếng khóc
trái tim còn lặn ngụp bờ mi

Có nước mắt rửa mặt vinh quang
có nước mắt vết đau lắng dịu
có nước mắt lạc về thẳm vực
Sao anh vẫn dại khờ nước mắt
bài học cổ nhân đổ vỡ ngai vàng

Tại trái tim
trái tim không chịu giả
lỡ một đời mắc cạn
mắt nhau

7.3.2006


Vết

Cánh rừng xoá vết chém lưỡi rìu bằng thân cây ứa nhựa
con đường xoá dấu chân bằng phế hoang cỏ
Người ta thường nô lệ ký ức
ký ức làm sao xoá?

Anh đã từng khép lại bóng hình em
và trái tim suốt đời đi vá sẹo

6.5.2006


Những ngày xưa

Vẫn lối nhỏ qua đồi, ngày nhí nhảnh hai cái bím tóc
nụ cười xanh tán cọ
nắng Việt Trì phơi nhớ vàng au
Trường cũ đã thay, người cũ đâu ngày cũ
viên sỏi tròn lăn những bâng quơ

Anh đã qua mỏi nghìn dốc nhớ
em bây giờ, dĩ nhiên rồi không thể ngày xưa
kỷ niệm chỉ còn là bóng thời gian
đêm vắng lửa ngực giấu đầy trong ngực
và cái bóng vẫn không sao mờ khuất
ký ức lại bùng lửa thiêng

Em mười bảy
vầng trăng mười bảy
lại tràn lên ngây dại cỏ mềm
anh đã lạc vào em mười bảy
cái hôn còn khép bỏng môi đêm

Những con sóng đẩy anh đến bến bờ lạ
một bờ kia mê lạc thuở em rồi
con sóng cũ chợt giai điệu cũ
vỗ lên bờ khuyết của thời gian

Lối nhỏ có thể mãi không em
có thể một người lẫn trong bao người khác
anh vẫn một cánh đồng ngày xưa gieo hạt
hạt khổ đau
hạt lỡ
hạt còn!


Ngâu Huế

Huế nằm ngang. Sông Hương vẫn mân mê xẻ dọc
mưa đôi bờ dắt Huế sang nhau
Ngâu ướt hay em ướt
mà mắt tôi ngâm đầy mắt Huế
Khép đêm rồi. Làm sao khép em

Buổi sáng. Mơ dài
những con thuyền ngái ngủ
Sông nằm suông. Mưa lang thang giãi bày
rơi trắng
rơi lâu
rơi ngầu
Tôi vịn ngâu về cơn men lãng đãng
áo em vừa tuột mắt đò khuya

Trúc Giang quán dăm người bạn Huế
cây ghi ta căng một phím chờ
nốt nào chạm
đáy buồn
buông giọt
tôi giọt nào
ngâu Huế
ngân xa

Huế, tháng 4.2006


Một mây Tam Đảo

Trong những đám mây lang thang vừa sa xuống thung lũng
chiếc chổi non ngàn quét vào cảm giác
những vùng vô cảm bật thức
những ký ức đi ngựơc tư duy
những hiện thực mặc áo ảo ảnh
cuộc múa lượn trắng
một thiên đường trắng

Tôi lùa tay vớt cõi phù vân bên khung cửa sổ nhà nghỉ
vớt những cô đơn đang trôi, những cơn mơ hoang dã bầu trời
tâm thức lửng lơ
thời gian hoang gió núi
tất cả đều lọt qua kẽ tay
cả buồn vui cả nỗi người mây trắng

Và ngoài kia dập dìu Tam Đảo
người ta yêu hoang rừng
chỉ tôi và đám mây vần vũ
chơi cỗ bài hư không

13.7.2005


Buổi trưa ở Mũi Đao

Nào chú bé, tôi gọi em để mua một đôi ngàn đồng sim
một ngàn nắng cháy
một ngàn gió Lào thổi sém tóc vàng
Những quả sim mọng, lọc từ xanh trời, chắt từ thẳm đất
mà sao mắt vẫn dâng mùa đắng chát
gió đi gầy những vết chân hoang

Trưa Mũi Đao hộc ra những tảng khí nóng
những quả đồi lang thang gặm mòn bàn chân tý hon
những bàn chân lẽ ra phải tới trường
thay vì những quả sim nhốt tuổi thơ lóc cóc trong chiếc giỏ tre
đựng mùa cọc cạch

Nào chú bé, ta đâu khát thèm vài trái sim
ta đang mua tuổi thơ ta bằng những đồng bạc lẻ
những trái sim – những giọt mồ hôi biến thể
cất từ máu đất
đang chảy ngoài Mũi Đao

28.12.2004


Phủ Thành Chương

Tặng Th. Ch.

Giữa thế giới cổ vật của ông
tôi nghe những cuộc trò chuyện trong bóng tối của các thế kỷ
những bi kịch chết cứng trong men
những tài hoa cất từ lửa men
đốt lên bằng quả tim người nghệ sỹ
sự vô danh bất hủ!

Những cổ vật thoát ly đồ cổ bắt tay tư duy ông
người thủ kho của các thế kỷ
tương tư hồn chó đá
Ông dắt chiếc bình vôi đi tìm lại răng đen
chiếc điếu bát đi tìm râu cước
chiếc nậm rượu tìm chếnh choáng
chiếc đĩa ngọc tìm lộng lẫy hoàng cung

Những dòng sông vẫn chảy trong men
những tài hoa vẫn chảy trong men
những tâm sự của thời còn nhốt trong men
chỉ quên lãng làm lửa nguội tắt

Ông, một bình men lặn

25.2.2006


Trong quán nhậu ở Củ Chi

Bò luộc, mắm nêm
những vỏ chai nằm rỗng dưới sàn ngơ ngác thời ngũ cốc
ta ngồi nhai đồng hiện những cánh đồng
nhậu lai rai ước vọng nông dân

Củ Chi
vườn nghiêng gió trưa
những cái mồm bò luộc
lịm mùa

Xa kia, sông Sài Gòn lang thang giữa miền rừng thưa
sông vừa đi vừa nhẩn nha huyền thoại
Tôi và bạn dốc uống chiều tự sự
nghe lồng lên khấp khểnh cánh đồng
những con đường phân bò râm ri hát
những hoang tàn mùa lụt
trẻ con bay lên trên những lưng bò

Trong quán bò luộc ở Củ Chi
chợt nghe vang tiếng rống gọi bầy
cả những tiếng
đã im
trên đồng cỏ

21.9.2004


Hai chuyện nhỏ ghi ở New York

Hôm trước ăn ở quán cơm Tàu gần quảng trường Thời Đại, không ai nhớ tiền boa
hôm sau lại vẫn quán cơm Tàu, không đơn giản vì khẩu vị
trên mỗi chiếc đĩa ánh một núm cười và duyên dáng hồng nhan Đông Á
trộn vào cơm đạm bạc mười đô

Khi tính tiền, những nụ cười bỗng nhay nháy tiền boa
không quên nhắc cả tiền boa hôm trước
chợt nhớ ở Mỹ có một nền văn hóa “tip”
bạn chớ quên khi rời taxi hay tiệm nhậu
xin vui lòng để lại thêm mười phần trăm

Cũng ở quảng trường Thời Đại
đêm xuống đường, cuộn một dòng sông bước chân
cả thế giới màu da đều có ở New York
nhà hát cuối tuần xếp hàng
quán bar, sàn nhảy kín chỗ
vô tình đụng trên đường thật khó tránh
nhưng tất cả cùng lời: Xin lỗi!
hiếm thấy vùng vằng chuyện đúng hay sai

Hai chuyện nhỏ làm tôi một đêm cả nghĩ
từ khách sạn Carter nghe tiếng búa máy xuỳnh xuỵch vọng về
New York dường không có đêm ngơi nghỉ
những căn nhà chọc trời ngạo nghễ tư duy đô thị

Có phải thành phố này lên cao từ những điều rất nhỏ:
sự rạch ròi, sòng phẳng tiền boa
cả lịch lãm một lời xin lỗi?

New York, tháng 11.2001


Những chiếc cốc mơ lành

Cư ngụ trên cùng khay, chợt khoảnh khắc vô tình xô vỡ
những chiếc cốc không nói với nhau bằng những lời lành
lời lành không có sẵn trong óng ánh men
chảy lênh lang cáu bẳn
sự nhậy cảm đến mong manh gốm
thêm một lần tổn thương

Chúng bắn ra tung toé những cặp môi vỡ sắc nhọn
những mảnh môi khứa rách ngôn ngữ ẩm thực
lưỡi mất hứng
lời tình chết cạn
những vị giác đang ngân chợt mất giọng
ngày lên men
hoang tàn

Sự đổ vỡ nhàu cơn
mảnh vỡ gườm sắc lẻm
đã chôn những chiếc cốc vào sâu đổ vỡ của chính nó
chỉ lúc ấy lũ cốc quằn lên nỗi khát lành

Dường cơn mơ đến muộn
không có cách gì hàn vá những cặp môi.

16.5.2006


Lẽ thường

Còn nhớ nhau thì vui
không nhớ nhau cũng không có gì phải áy náy
cuộc đời mà
là thế!

Người khi vui rồi lại khi buồn
khi dửng dưng mặt lạnh như đá
lúc giận hờn cũng tạnh như không
Có cuộc đời thoáng như mây khói
thế gian nhỏ bé và mong manh
có người khắc vào ký ức ta vết khắc không tàn
cuộc đời mà
là thế!

Muốn sống bình thường, điều đó chẳng có gì phải bàn cãi
ngoại trừ tạc một cái tên vào nhân thế
không chỉ có máu, dù máu đã ứa ròng trí đỏ.

5.5.2006


Những bản tin

Ngày ngày ta vẫn nghe tin nóng về cuộc đọ súng ở Trung Đông, Bắc Phi, Nam Á
những phụ nữ đánh bom liều chết khi mỹ từ phái đẹp không bọc nổi bên trong
lửa thù
những con sóng kinh hoàng bán đứng sự sống
khi chính sự sống ngoạm mòn trái đất
những cuộc đấu trên sân khấu chính trị và người dân nghèo chết mòn
trong bạo bệnh
cái đẹp và bạo lực
những bông hoa và máu
bàn tiệc và đói nghèo
nhân từ và hiểm ác

Trái tim dường không gánh nổi áp lực thời cuộc
trái tim bầm sẹo đá
bệnh viện chật cứng bởi đột quỵ và tim mạch
ánh trăng ném chị Hằng về cổ tích
ánh trăng cằn trong mơ
Những chai rượu quằn quại trong men thử sức cuống họng
bài ca từ cuống họng thăng hoa xoa dịu những cái đầu ủ men quá lửa
Thế giới của đối trọng và nghịch lý
nghịch lý giằng nhau một vỏ bọc con người
nước mắt chảy khô trên dòng sông vô cảm

Thời gian như mũi kim khâu vá lại những gương mặt
không gì bảo đảm khâu lại tâm hồn
Khát vọng muốn đổi thay bằng tốc độ công nghệ
nhân thế lại rùng mình bên bờ vực tồn sinh
Cuộc chơi Người là cuộc chơi vĩ đại nhất
Lịch sử – cỗ máy nhào nặn để đúc lại những gương mặt khác
Những chiếc lưỡi quay múa của diễn đàn và cửa sau bóng tối
cộng sinh lưỡi sẽ thành bão vũ trụ thổi tàn kỷ nguyên
Những bầy răng rào rào trong cuộc nhậu
tổng lực bầy răng có thể làm sập chiếc bàn thế kỷ
Những bộ xương cõng mỏi khát vọng và tham vọng
chúng cãi cọ trong ổ khớp về thân phận
cho đến ngày về trắng hoang đường
lạnh ngôn ngữ đất

Ta hỏi hoa ngày mai hoa sẽ nở thế nào trong cảm quan thẩm mỹ?
Hoa vẫn nở như hoa, máu vẫn đỏ như máu
Bạo lực là những chiếc nanh nhọn trong cái mồm háu đói
Nhân từ vẫn bẩm sinh nước mắt
Mùa thu là mùa thu dù có thể sẽ không vị cốm
Em vẫn là em nồng nàn da thịt
cái lò lửa ủ men tuổi hai mươi có thể làm nghèo nhiều cơ bắp
và ai đó một ngày như mớ giẻ vắt trên sào nứa
trong cơn mơ về rừng lòng nứa héo khô
nứa cũng một niềm đau giẻ

Lại những bản tin nóng...
Thế giới của một ngày, triệu triệu niềm hy vọng quay xổ số
em bé đánh giày rửa đức tin bằng uy tín màu xi
chị hàng rong đi rao cơn mơ số phận
ta lại một ngày ùa ra cùng ngàn con mắt
một dòng sông mắt cùng đua chảy về những chân trời lạ
những bàn tay cùng chìa trong bão lũ
mái phố rêu phong gục vào chiều cổ thụ
mong đức tin nảy mầm


Nguồn: Siêu thị mặt, tập thơ của Trần Quang Quý, NXB Hội Nhà văn, 2006. Đăng trên talawas chủ nhật với sự đồng ý của tác giả.

Trần Quang Quý sinh năm 1955 tại Phú Thọ, Tốt nghiệp Đại học Văn hoá Hà Nội (Viết văn Nguyễn Du khoá II), Đại học Ngoại ngữ Hà Nội. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Đã công tác tại báo Nông dân Việt Nam (hiện nay là Nông thôn ngày nay), tạp chí Dân số & Gia đình và báo Gia đình & Xã hội.

Tác phẩm Viết tặng em trong ngôi nhà chật (thơ, NXB Hội Nhà văn, 1990), Mắt thẳm (thơ, NXB Lao động, 1993), Giấc mơ hình chiếc thớt (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2003), Siêu thị mặt (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2006); Lời sám hối muộn mằn, Chị Châu (phim truyện - đã phát trên VTV3). Các giải thưởng: Giải nhì thơ tạp chí Văn nghệ Quân đội, 1984, Giải thơ tuần báo Văn nghệ các năm 1990-1991, 1994-1995, Giải ba truyên ngắn báo Người Hà Nội, 1995, Giải thưởng Văn học 2004 cho tập thơ Giấc mơ hình chiếc thớt, Hội Nhà văn Việt Nam.

gui bai Gửi bài này cho bạn bè    in baiIn bài