talawas chủ nhật

Tác giả / Dịch giả Nghe tác phẩm Ban biên tập

Bài mới nhất

 

Văn xuôi Thơ Kịch Tác phẩm dịch

Nhà văn Nguyễn Nguyên Phước

Cũng như ở hầu hết những truyện ngắn khác của Nguyễn Nguyên Phước (“Tâm trạng khi điên”, “Giờ chết”, “Hành trình”, “Thuyết tiến hóa ngược”, “Babu-san”...) - trong đó nhân vật chính, sau một hồi lăn như bi trong các mê cung, đều đi đến kết cục là cái chết hoặc một cái gì đó tương tự như cái chết: điên, mất ý thức, lạc lối... - ở “Sự khởi đầu của kí ức” mà chúng tôi giới thiệu kì này, nhân vật chính cũng không thoát khỏi định mệnh ấy, cho dù trước hồi chung cuộc y đã hớn hở vì tưởng nhìn thấy lối thoát. Ở đây, ta nhận thấy niềm đam mê đến độ ám ảnh của Nguyễn Nguyên Phước trong việc kéo dài sự tra tấn đối với nhân vật của mình trên hành trình đưa y tới cái chết. Ta phát hiện lại ở truyện ngắn này, trong một văn cảnh mới mẻ, cái logic phi lý của các giấc mơ - sự co giãn và sự thoắt biến của thời gian và không gian truyện, cái uy-mua đen và cái mô-típ "mê cung" - những yếu tố đã từng làm nên "thế giới Kafka" và nay đang góp phần xác lập một thế giới văn chương đặc sắc của Nguyễn Nguyên Phước: anh đang sáng tạo ra những ẩn dụ mới, những hình ảnh mới, không chỉ để diễn tả những biến chuyển nội tâm của anh mà, theo cảm nhận của tôi, còn khả dĩ diễn tả được cái trạng thái tinh thần chủ đạo của thời đại và xã hội chúng ta - trạng thái mê cung. Đinh Bá Anh

 

Nguyễn Nguyên Phước

Sự khởi đầu của ký ức

 

Bây giờ trong hình dung của y, nơi ấy sặc mùi xú uế. Y đã phải chịu đựng nó trong rất nhiều năm. Ở nơi ấy, y đã phải tranh giành thức ăn với những con giun đũa và đám sán lợn. Bọn chúng mới háu ăn khiếp làm sao. Thức ăn nào có ngon lành gì cho cam. Chỉ là một thứ chất lỏng sền sệt, bắt đầu lên men, mùi chua chua nồng nồng. Ngày nào y cũng phải chịu đựng những tiếng đập thình thình, lẫn trong đó là cái âm vang chát chúa như tiếng quai búa ở lò rèn. Y phải hít hà cái luồng khí hôi hám, nóng hầm hập phụt ra từ cái ống phía trên đầu y. Cuộc sống của y bị đầu độc từng giây và cứ thế nó kéo dài liên miên hàng thế kỷ. Ôi, cái lũ rác rưởi, bệnh hoạn ấy đã hành hạ y. Bọn chúng viện những lý lẽ cao cả, thiêng liêng, rối rắm và rỗng tuếch để hành hạ y. Bọn chúng vỗ về y, dọa nạt y, an ủi y, thông cảm với y và cưỡng bách y. Tất cả chỉ để cho một thông điệp duy nhất mà bọn chúng muốn y thực hiện: hãy tiếp tục chịu đựng. Y còn phải chịu đựng cho đến khi nào nữa? Y đã phải chịu đựng sự khủng khiếp này đã bao lâu rồi? Y không còn muốn nhớ nữa.

Bây giờ người ta dẫn y ra khỏi nơi ấy. Chặng khởi đầu của hành trình là một đường ống tối tăm và chật hẹp. Tối như bưng nên y chẳng nhìn thấy gì hết. Y vấp ngã dúi dụi. Họ lại kéo y lên bắt y đi tiếp. Y chẳng muốn đi nữa. Y muốn kết thúc ở đây. Nhưng họ không đồng ý. Y giả vờ ngất đi nhưng họ biết sự giả vờ ấy. Họ dội lên đầu y những gáo nước lạnh và thế là không chịu đựng được nữa, y đành phải đứng dậy. Trong bóng tối y đã nhìn thấy cái viễn tượng đau buồn ấy. Y nhìn thấy y nằm cô đơn trên một chiếc giường lớn. Khuôn mặt y già nua và khắc khổ. Đám con cháu vây quanh y. Bọn chúng thì thào những chuyện gì gì ấy, y không nghe được. Cái lũ con cháu thối tha ấy. Chúng nó im lìm chờ đợi giờ phút y lìa đời hệt như cái ngày y chờ đợi đứa con đầu lòng của y ra đời. Y đã phải chầu chực rất lâu ở bệnh viện, rất lâu rồi cũng đến cái thời khắc y nhìn thấy cái thằng bé đỏ hỏn. Trông nó thật nhầy nhụa. Lúc ấy trong lòng y thật dửng dưng. Y nuôi nó lớn lên. Y muốn nó phục tùng ý chí của y như y đã từng phục tùng ý chí của cha y. Y muốn đặt dấu ấn tinh thần của y lên cuộc đời của nó nhưng y đã không làm được điều đó. Còn cha y, ông ấy đã thành công. Ông ấy đã đặt cái dấu ấn tính cách của ông ấy lên cuộc đời y. Ngay cả khi cha y chết đi, cái dấu ấn ấy vẫn còn nguyên vẹn và càng ngày nó càng rõ rệt hơn.

Y xúng xính trong bộ veston mới. Y cùng vợ y đi lại quanh bàn tiệc để nghe họ nói những lời lẽ tốt đẹp mà y biết rõ mười mươi là giả dối. Y thấy mình thật hạnh phúc khi được sống trong bầu không khí giả tạo êm đềm ấy. Hơn bao giờ hết, y cảm thấy rõ tính thiết thực của sự giả tạo. Trong lòng y dâng lên khao khát muốn hòa mình vào đám đông cuồng ngộ kia vì y biết rõ chỉ khi đó y mới quên hết được những nỗi cô đơn mà y sẽ còn phải chịu đựng lâu dài. Một sự kết hợp lâu dài nằm trong ý nguyện của Thượng đế, họ đã nói như vậy và y tin vào điều ấy như tin vào ngữ nghĩa của ngôn từ. Ngoài cái đó ra, chẳng còn gì hết.

Y nhớ đến những buổi sáng, y thức dậy trong sự cương cứng, sự cương cứng làm ý chí y tê liệt. Những khao khát tình dục dày vò y, khiến y cảm thấy nhức nhối một cách mơ hồ. Mắt nhắm mắt mở, y lò dò đi ra chỗ vòi nước, vò cái khăn mặt trong dòng nước lạnh chảy ra từ cái vòi. Trong thoáng chốc, y bước lần theo dòng hồi ức của thủa xa xưa khi y vẫn còn là một thằng bé lên mười. Khi ấy, rửa mặt xong, y quay vào nhà, nhìn thấy thân thể mẹ y trần truồng nằm bên cạnh một gã đàn ông xa lạ. Gã đàn ông ấy mang hình hài của cha y nhưng ở thấp thoáng nơi tiềm thức y biết rằng gã không phải là cha y. Kể từ đó, y bị chứng tâm thần phân liệt hành hạ. Y thường xuyên có cảm giác mình đang sống trong một thế giới khác, một thế giới còn thực hơn rất nhiều cái thế giới mà y đang sống. Thế giới ấy không bị biến dạng như cái thế giới hiện tại. Trong thế giới ấy, tất cả mọi người đều là những người hùng. Y cũng là một người hùng, y biết rõ điều đó. Bác sĩ bảo rằng y bị chứng rối loạn lưỡng cực. Y thấy buồn cười vì cái thuật ngữ ngớ ngẩn ấy. Ông ta đâu biết rằng y đang sống trong một thế giới khác. Lẽ ra, y chỉ nên sống trong cái thế giới ấy thôi nhưng thi thoảng y lại nghe thấy những tiếng thầm thì vọng về từ thế giới thực và khi đó một nỗi nhớ nhung bất chợt dâng lên, nó dày vò lý trí y, nó khiến cho y day dứt khôn nguôi, để rồi không thể chịu đựng được nữa, y đành phải quay về với thế giới thực. Ôi, cái thế giới thực đáng nguyền rủa ấy.

Những cơn đau nơi mạn sườn đến bất thình lình giống như những cú thụi vô hình luôn đến vào những thời điểm người ta mất cảnh giác nhất. Y cảm thấy một vị chua chua nơi đầu lưỡi. Rồi những cú ợ chua liên tiếp xộc lên miệng y. Y nghe rõ tiếng quả tim của y đập thình thịch, nghe rõ cả dòng chảy róc rách của những mạch máu. Y cảm thấy cơn đau quặn trong bụng, nó bắt đầu từ dạ dày đi xuống ruột non, rồi chạy qua manh tràng tới ruột già, cuối cùng nó dừng lại ở hậu môn và từ đó chảy ra một dòng phân lỏng sền sệt có mùi khắm lặn. Y thấy mình đang bay trong một không gian đặc quánh màu vàng. Nhìn xung quanh, y thấy những cục phân đang lờ đờ trôi trong cái không gian đặc quánh ấy, chỉ khi ấy y mới hiểu rằng y đang sống trong một thế giới toàn phân. Đây có lẽ là một cái bể phốt khổng lồ. Điều kỳ lạ là y chẳng ngửi thấy mùi gì hết. Hay là mũi y bị điếc nhỉ? Những cục phân vẫn cứ lờ đờ trôi, thỉnh thoảng gặp một dòng nước xoáy, chúng bị xé nát ra thành những mảnh vụn giống như khi người ta xả nước toilet. Rồi một cơn xoáy rất lớn ập đến, nó toan xé vụn người y như xé vụn một cục phân. Người y xoắn lại, hai tay mềm nhũn, chân của y bị bẻ gập cong theo dòng xoáy. Trong khoảnh khắc, y thấy người dài ra, bẹp lại, rồi lại dài ra, bẹp lại. Một không gian tối tăm bao trùm lấy y. Từ chỗ ấy, y lại tiếp tục hành trình trong một mê lộ khác.

Đầu tiên, y thấy mình trong hình hài của một đứa bé con bị nhốt trong nhà, y nhìn thế giới qua những song cửa sổ làm bằng gỗ xoan, y lặng lẽ ngắm nhìn cơn mưa bong bóng, y nhìn thấy một đoàn người đi theo hàng dài, họ khoác trên mình những tấm áo mưa được cắt ra từ những mảnh nylon trắng đục. Y khoan khoái ngắm nhìn cảnh tượng ấy nhưng rồi đột nhiên cái nhìn của y bị lôi tuột xuống cống, như thể có một sợi cáp quang vô hình đã bẻ cong luồng sáng rọi vào hai con mắt y, dẫn lối tầm nhìn của y giống như sợi chỉ của nàng Ariane dẫn chàng Thésée đi trong mê lộ. Y nhìn thấy những con chuột bơi lóp ngóp, những con cá săn sắt đã chết, bụng nổi trương phềnh, những con nhái bén mắt lơ láo như những hạt đậu xanh. Cái nhìn của y giống như một con giun đũa bò dọc theo con đường ngoằn ngèo của hệ thống cống ngầm thành phố, cứ đi được một đoạn, nó lại bị tắc trong đám lá khô, những cái túi nylon, những mảnh bìa carton, những cái băng vệ sinh vẫn còn nguyên vệt máu, những mảnh gỗ nhỏ, trên ấy có ghi những ký hiệu kỳ quặc và khi đó, ngay lập tức nó bị đánh bật trở lại, rồi nó lại bắt đầu lần mò theo một con đường khác, rụt rè như bàn tay đang lần sờ dọc theo cái đùi; bằng cách đó, nó trôi từ từ ra cửa sông. Từ trên miệng cống lớn, y nhìn thấy một chiếc thuyền rách trôi giữa dòng sông; trên con thuyền rách nát đó, một gã đàn ông trung niên đang cố vượt những con xoáy. Gã đàn ông ấy chính là y. Những con xoáy nối tiếp nhau, y chưa kịp vượt qua con xoáy này thì một con xoáy khác đã ập tới, chúng hành hạ ý chí của y, chúng làm cho y khiếp nhược, chúng muốn biến y thành kẻ thối chí. Nhưng y đâu có chấp nhận điều đó. Trong thế giới này, y là một người hùng. Một người hùng đâu dễ dàng buông xuôi. Y chỉ chịu buông xuôi khi cuối cùng cái mái chèo đã bị cuốn trôi trong cú vật lộn kinh hoàng với một con xoáy lớn. Hai bàn tay nát bươm đang rỉ máu nhưng y cảm thấy hạnh phúc vì cuối cùng thì y cũng tìm được một lý do chính đáng bao biện cho việc buông xuôi con thuyền: y đã hoàn toàn kiệt sức. Một lát sau, con thuyền bị sóng đánh nát. Toàn thân tả tơi, y thả hai tay ra, mặc kệ cho dòng nước làm công việc của nó. Nhưng hóa ra y không bị làm sao cả. Y dạt vào bờ trong bộ dạng của một kẻ thất trận. Y nằm ngửa bên bờ sông, ngắm bầu trời màu trắng nhờ nhờ sau cơn bão. Trên nền trời, y lại nhìn thấy hình ảnh già nua thảm hại của y đang đi trên đường.

Thân thể y đã bị tàn phá nặng nề. Y béo bệu, toàn thân như bị phù thũng, trên đầu chỉ còn lơ thơ vài sợi tóc. Buổi chiều hôm ấy, y đi bằng những bước nặng nề khó nhọc của một con voi què chân. Con đường từ công viên về nhà vốn không dài lắm, chỉ cần đi qua một con phố, rồi rẽ vào một cái ngõ hẹp, đi thêm một đoạn nữa sẽ tới một ngôi nhà hai tầng, trước sân có một giàn hoa giấy. Nhưng chiều hôm ấy, con đường cứ dài ra, càng đi xa nó càng hẹp lại, ánh sáng yếu dần. Cuối cùng thì y kinh hãi nhận ra rằng y vừa chui tọt vào cái đường ống tối tăm chật hẹp ấy, chính là nơi y đã khởi đầu hành trình của mình. Bây giờ chẳng hóa ra những nỗ lực của y là công cốc hay sao? Y gào lên nhưng nỗi thất vọng cùng cực đã làm cho giọng của y yếu ớt như tiếng phều phào của một người mất tiếng. Chẳng còn lựa chọn nào khác, y lại phải tiếp tục đi theo cái đường ống chật hẹp ấy. Nhưng tận cùng cái đường ống ấy hóa ra lại là một lối thoát; đi được một đoạn, y đã nhìn thấy ánh sáng chói chang ở phía bên kia. Y hớn hở bước nhanh về phía ấy. Vô cùng sung sướng vì cuối cùng cũng thoát khỏi nơi ấy, y òa khóc nức nở. Một quầng sáng chói lòa đập vào mắt y. Rất nhanh, y nhắm mắt lại. Quầng sáng ấy trong thoáng chốc chỉ còn là hư ảnh của ký ức. Y thấy mình rơi xuống một cái hố rất sâu. Từ đáy hố, y nhìn thấy những mặt người lố nhố, họ đang cầm trên tay những nắm đất, lặng lẽ bỏ xuống cái hố.

Nagoya 09/2007

© 2007 talawas

 

Gửi bài này cho bạn bè    In bài